Links en opmerkingen bij de noten uit het boekje

Inhoudsopgave:

    Inleiding: Schipperen, hoezo?



    Hoofdstuk 1

    Waar ga je heen en waarom?

    “De kinderen wilden in Spanje blijven, hij wilde naar Brazilië, ik naar Nederland”
    - Anna van Praag, schrijfster -

    1. Ben Tiggelaar schreef aanstekelijk en herkenbaar over ‘het ware noorden’ in NRC Handelsblad van 22 oktober 2015 in zijn colum ‘To-do-lijst voor de drukke sukkel’
    2. In Nederland heerst weliswaar een grote tevredenheid met het werk, maar twee derde is niet bevlogen. In de VS is dat zelfs driekwart; in Harvard Business Review staat terloops: “Given that about three-quarters of the U.S. workforce is disengaged at work”
    3. Anna van Praag werd geïnterviewd door NRC 5 mei 2018 ‘Voor mij was het perfecte plaatje ook een keurslijf’
    4. Tekst en video van Steve Jobs’ Commencement Speech op Stanford University.
    5. Voor het uitzetten van een levenskoers is dit een klassieker en de ‘vader’ van veel boeken over persoonlijk leiderschap: Stephen Covey – The 7 habits of highly effective people (1989) / De zeven eigenschappen van effectief leiderschap.
    6. Hans Korteweg, Nog vele jaren. De symboliek van elk levensjaar. In verkorte vorm online.


    Hoofdstuk 2

    De koers verleggen?

    “Zonder gemeenschappelijk doel geen zingeving”
    - Paul Verhaeghe, Vlaams hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse -

    Noten en inspiratiebronnen:

    1. De Canadese schrijfster, spreker, thought leader Danielle LaPorte heeft hier verhelderend over geschreven o.a. in haar boek The Desire Map. A guide to creating goals with soul. (2014) Uitgever: Sounds True Inc
    2. Ubuntu en in dit artikel licht Mogobe Ramose, hoogleraar wijsbegeerte in Pretoria, strijder tegen het kolonialisme van nu het begrip nader toe. Ramose was in Nederland voor de serie ‘Afrikaanse filosofen’ in de Rode Hoed.
    3. Psycholoog en psychoanalyticus Paul Verhaeghe, geïnterviewd door Peter Henk Steenhuis in Trouw: “Gude noemde zingeving ook wel zinmaking. En dat lukte het beste, meende hij, als je met elkaar aan ‘een project kluste’: “We beseffen te weinig dat zingeving iets is dat we samen doen, met minstens drie mensen, die zich inzetten voor een bepaald doel. Dat heeft te maken met gedeelde symbolen, gedeelde woorden, gedeelde taal. Dat kan over werk gaan, maar ook over iets anders. Waar het ook over gaat: zonder gemeenschappelijk doel geen zingeving”
    4. Sheryl Sandberg & Adam Grant, Optie B. Confronteer tegenslag, bouw veerkracht, en vind geluk. En een artikel erover in De Volkskrant
    5. Dalai Lama, Desmond Tutu, Douglas Abrams, Het boek van vreugde (2017)
    6. Erica Rietveld en Niels Klinkenberg, De knikkers en het spel. Ondernemerschap voor managers (2002)


    Hoofdstuk 3

    Waar koers je op?

    “De kwestie is dat anderen ziet zoals u dénkt dat ze zijn. En anderen zien u, zoals zij dénken dat u bent. Iedereen is maar een verzinsel van degenen die hij ontmoet!”  - Drs. Zielknijper in 'Het spook van Bommelstein' (Marten Toonder, 1974) -

    1. Interview in nrc, 16 mei 2016 met Harvard-docent Michael Puett: “Er bestaat niet zoiets als het ware ik”. Hij schreef er samen met Christine Gross-Loh het zeer leesbare boek ‘De Weg’ over.
      In zijn NRC-column van 2 maart 2019 van Ben Tiggelaar schrijft hij kort en krachtig over de mogelijkheid je persoonlijkheid te veranderen. En in die van 22 juni 2017 is het onderwerp hoe je werk je persoonlijkheid verandert.
      In een artikel in NRC van 23 nov. 2018 over ‘jezelf zijn’ wordt ook nogal relativerend geschreven, waarop deze ingezonden brief volgt:

      Je ware zelf - Jan Eyck, Roermond: Toonder zei het al
      Het antwoord op de vragen die Ellen de Bruin stelt in Je ware zelf? Dat bestaat niet werd al briljant door Marten Toonder in Het spook van Bommelstein (1974), als Drs. Zielknijper tegen Heer Olivier zegt: “De kwestie is dat anderen ziet zoals u dénkt dat ze zijn. En anderen zien u, zoals zij dénken dat u bent. Iedereen is maar een verzinsel van degenen die hij ontmoet!”

    2. Overzicht van positieve waarden

    3. Interview met hoogleraar Omgevingspsychologie Linda Steg in NRC van 5 april 2019 over de invloed van onze waarden op alledaags gedrag met behulp van een onderzoek over het handelen vanuit onze waarden in verband met de klimaatontwrichting.

    4. Interview met Tony Crabbe in NRC van 1 maart 2016
    5. Artikel van Ernst-Jan Pfauth voor De Correspondent “Goed voor je levens-cv: in je karakter investeren in plaats van je werk”
    6. Claudia de Breij, Neem een geit. Utrecht, 2015
    7. Column Claudia de Breij in Varagids van 6 februari 2018, inmiddels niet meer online. Van BNNVara kreeg ik later (5/9/23) de volledige tekst gemaild: 
      NICO
      Dominee Nico ter Linden is deze week overleden. Mocht u hem niet gekend hebben dan kunt u het alsnog proberen, door zijn werk te lezen. Hij schreef schitterende boeken waarin hij de bijbel opnieuw vertelde – maar dan begrijpelijk. En: ook leuk voor ongelovigen. ‘Het verhaal gaat…’ heet die serie.

      Ik heb alle delen gelezen want ik was een beetje fan van Nico ter Linden. Toen het eerste boek uitkwam, was ik 21, toen de serie allang klaar was (en ik dik in de dertig) ontmoette ik de dominee tot mijn blije verrassing in de foyer van de Kleine Komedie. Hij was naar onze voorstelling komen kijken, en niet voor het eerst, vertelde hij. Dit klinkt opschepperig en dat is het ook. IJdel en gul citeerden we uit elkaars werk, onderwijl bierdrinkend, want dat lustte de dominee ook.

      Een paar maanden later begon ik samen met Jessica (mijn
      vrouw) aan een serie interviews met oude mensen om hun wijsheden te
      bundelen in het boek Neem een geit. Nico stond ons thuis te woord,
      vrolijk vertellend, af en toe vloekend, soms even zoekend naar de draad
      van zijn verhaal maar vooral heel helder.

      We hadden het over geloven, over dat je dat lopen over het water van Jezus vooral niet letterlijk moest nemen maar: ‘Het is wel een héél mooi beeld.’ ‘Nu ik een oude man geworden ben,’ zei Nico ineens, ‘komt soms zo’n oud zondagsschoolliedje boven: “Jij in jouw klein hoekje en ik in ’t mijn.” Dat ik dat toch heb onthouden van zó lang geleden… Kennen jullie dat liedje?’ Jessica keek verschrikt toen ik begon te zingen:

      Jezus zegt dat hij hier van ons verwacht
      Dat wij zijn als kaarsjes brandend in de nacht
      Hij ziet uit de hemel of wij lichtjes zijn
      Jij in jouw klein hoekje, en ik in ‘t mijn

      Dit moet ik even uitleggen. Wij waren thuis niks, van geloof, maar dit liedje stond op een kerstcassettebandje van de Leidse Sleuteltjes en zowel mijn moeder als ik vonden het helemaal de bom. Dan stond zij te strijken en dj’de ik ons bij de stereotoren de kerstdagen in. Prima, vond Jessica, maar leg eens uit, waarom is dit zo mooi?

      ‘Het gaat om licht geven,’ zegt Nico. ‘Ik stel niets voor, ik heb maar een klein hoekje. Maar jij hebt ook maar een klein hoekje. We stellen allebei niets voor. Of geen van allen. Wij, zoals we hier zitten, hebben er alle drie maar heel weinig van begrepen. Maar we kunnen onze botjes wel bij elkaar leggen. En we doen het allemaal op een andere manier, jij geeft anders licht dan ik. Maar we zijn er wel om iets te betekenen voor elkaar.’

      Daar kun je wat mee, als mens. Als er meer geestelijken zo menselijk waren zoals Nico ter Linden, zouden de kerken elke zondag zo vol zitten als de Westerkerk tijdens zijn afscheid.


    Hoofdstuk 4

    Aan het stuur, ook als je uit de koers raakt?

    Noten:

    1. Het boek De zin van het bestaan van Viktor Frankl werd in 24 talen vertaald. Bij Frankl’s overlijden in 1997 waren er meer dan 10 miljoen exemplaren van verkocht. Nog altijd wordt er veel aan gerefereerd en is het in allerlei talen te koop.
    2. Edith Eva Eger (1927) kreeg in Nederland bekendheid door o.a. het interview van Antoinette Speulderman in De Volkskrant, Ballerina van Auschwitz. Pas toen zij al bijna 90 was schreef ze haar boek De Keuze. Over leven in vrijheid.
    3. Over de relatie tussen onze darmen en ons brein. Lees ook Leef als een beest van Wilma de Rek & Witte Hoogendijk over het respecteren van onze evolutionaire staat wat betreft bijvoorbeeld slapen, spelen en eten (en praktische tips voor een ‘evolutietherapie’) en Arianne Huffington, De slaaprevolutie. Hierbij hoort ook aandacht voor de duur en kwaliteit van onze slaap: de app Shleep is als virtuele slaapcoach ontwikkeld door een Nederlandse neurowetenschapper.
    4. Over mindmappen vind je hier meer op  en op wikipedia.



    Hoofdstuk 5

    Hoe ik weer meer aan het roer kwam

    “Stop met streven naar geluk. We vinden niet allemaal onze roeping in het leven. Maar dat betekent niet dat we geen zinvolle doelen in ons werk kunnen ontdekken.”  - Emily Esfahani-Smith, schrijver en journalist -

    Noten

    1. Over Rule number six
    2. Jacqueline van Lieshout, In 28 dagen van gifbelt tot tempel, website. Veel goeie tips vond ik ook op de site van de Hormoonpoli, opgezet door gynaecoloog/orthomoleculair arts Barbara Havenith.
    3. Interview met Light Watkins uit Los Angeles, meditatiecoach van Meghan Markle. Een kritische noot over apps als Headspace, etc.
    4. Uit Wikipedia: “Bibliotherapie is een therapie waarbij gebruikgemaakt wordt van geschreven teksten zoals zelfhulpboeken, handleidingen, romans en prentenboeken om mensen van alle leeftijden te helpen met hun psychische en fysieke problemen. Reeds de oude Grieken hielden voor dat literatuur zowel psychologisch als spiritueel belangrijk was, en plaatsten boven hun bibliotheek een bord met het opschrift ‘Plaats ter genezing van de zie’. Bij bibliotherapie kiest men lectuur uit als therapeutisch hulpmiddel bij medische en psychiatrische behandeling. Dit gerichte lezen als begeleiding bij de oplossing van persoonlijke problemen wordt bijvoorbeeld ook aangewend in ziekenhuizen. Vaak wordt bibliotherapie gecombineerd met (andere vormen van) psychotherapie.”
    5. Uit een interview met René Gude in ToBe Magazine: Is er iets waarvan u spijt heeft in uw leven? “Spijt… Spijt is een ‘terugblik-emotie’ die je kunt voorkomen door in een eerder stadium af en toe terug te blikken. Ik las in een artikel ‘de top vijf van spijt’ van mensen die niet lang meer te leven hebben: te hard gewerkt, zichzelf niet geuit, niet het leven geleid dat bij ze paste, te weinig hun vrienden gezien en onvoldoende gewoon blij kunnen zijn. Dat zijn allemaal zaken die je kunt bijsturen als je af en toe terugblikt. Het liefst met elkaar. Ik heb er spijt van dat ik er zolang over heb gedaan om te ontdekken dat we in een individualistische tijd leven. Waarom heb ik mezelf niet meer plezier gegund door om me heen te kijken en mensen na te apen? Als ontwikkelingsdynamiek vind ik dat een heel goede. Het is veel leuker dan concurreren en je doet uiteindelijk dingen toch nooit exact als die ander. Maar als je wel van ‘m durft te leren, ontwikkel je je makkelijker, blijer.”
      Uit een ander interview:  Tien levenslessen.
    6. Lichaamseigen hormoonsuppletie, website Hormoonpoli
    7. Toch samen door en Will you be happier after divorce?
    8. Gary Chapman over de 5 talen van de liefde
    9. David Whyte over ‘drie huwelijken’ met je partner, je werk en jezelf (Youtube). Meer van zijn toespraken en poëzie.
    10. Stine Jensen/Leo Wentink: Mag ik je wat vragen? Gereedschap voor een goed gesprek. 40 kaarten en een boek. {THE AND} heeft aparte kaartensets voor stellen, familie, vrienden, collega’s en onbekenden.
    11. De 52 vragen, een voor elke week.
    12. Esther Perel haar veelbekeken TED-talk over het geheim van verlangen in langetermijnrelaties en haar boeken.
    13. Meer informatie over het incompany programma Pleasure & Purpose – powered by Innova.

    Inspiratiebronnen
    Het boek dat ik te pas en te onpas cadeau gaf in mijn familie- en vriendenkring: Emily Esfahani-Smith, De kracht van betekenis:

    “Stop met streven naar geluk. We vinden niet allemaal onze roeping in het leven. Maar dat betekent niet dat we geen zinvolle doelen in ons werk kunnen ontdekken.” Ze wijst erop dat winkelbedienden, verplegers en docenten overladen worden met routinetaken en soms het zicht op het hogere doel kwijtraken. “Maar als we onze taak zien als een kans om anderen te helpen, zullen ons leven en werk aan betekenis winnen. Dat is de erfenis die we kunnen achterlaten.” Uit haar interview in NRC.

    Aanvullingen
    Over mediteren:

    • Mediteren als doel of als middel. Rick Pastoor schreef de bestseller GRIP, (www.gripboek.nl) het geheim van slim werken. Ik heb er een aantal handige tips uit gehaald en lees af en toe zijn nieuwsbrief. In één ervan noemde hij het boekje Stillness is the key van Ryan Holiday waarover hij zegt “Stilte en rust is niet het doel. Holiday heeft wat anders voor ogen, en dat zie je door zinnetjes als: ‘How am I going to live and why?’, ‘What are we really living for?’ en ‘Commit to causes bigger than ourselves.’ “
    • Mediteren in tijden van corona, artikel in Trouw over ‘Mediterend bouwen aan mentale groepsimmuniteit’

    Over duurzame relaties:


    Hoofdstuk 6

    Koersen met behulp van goede gewoontes

    Noten:

    1. Over James Clear Zijn boek: “Atomic Habits (Tiny Changes, Remarkable Results) – an easy and proven way to build good habits and break bad ones”, ook in het Nederlands vertaald als Elementaire gewoontes. Kleine veranderingen, groot resultaat.
    2. De 7 minutes workout (elf oefeningen gebaseerd op de recente wetenschappelijke inzichten over gezondheid en fitness, met behulp van alleen je eigen gewicht, een stoel en een muur)
    3. Onderzoek naar gewoontevorming, Research Digest op de website van The British Psychological Society
    4. Toptips uit The Happiness Project vind je hier en de link naar de quiz over de vier ‘tendencies’ (en 'the five senses' die ze er later aan toevoegde)   
    5. De presentatie van James Clear over elke dag 1% beter
    6. Bron: www.frontiersin.org

    Inspiratiebronnen:


    Hoofdstuk 7

    De zee op! Onderweg naar je bestemming

    “Mensen tussen achttien en achtenzestig onderschatten schromelijk hoezeer ze de komende tien jaar zullen veranderen.” 
    - Daniel Gilbert, hoogleraar psychologie aan Harvard -

    Noten:

    1. Over het bestaan van ‘je ware zelf’ hield journalist en filosoof Julian Baggini een verhelderende TED-talk: “What makes you, you? Is it how you think of yourself, how others think of you, or something else entirely? Philosopher Julian Baggini draws from philosophy and neuroscience to give a surprising answer” en hij eindigt met het citaat van Gautama Buddha dat we onszelf kunnen vormen:“Well-makers lead the water (wherever they like) ; fletchers bend the arrow; carpenters bend a log of wood ; wise people fashion themselves.”
      – Gautama Buddha

      Daniel Gilbert, hoogleraar psychologie aan Harvard, noemt dit the end of history illusion: dat iedereen, ongeacht leeftijd of moment, ten onrechte denkt dat de belangrijkste veranderingen al achter de rug zijn. In zijn TED-talk ‘De psychologie van je toekomstige zelf’ zegt Gilbert: “Mensen tussen achttien en achtenzestig onderschatten schromelijk hoezeer ze de komende tien jaar zullen veranderen.” Het gewicht van waarden als plezier en succes verschuift gedurende de jaren, persoonlijke eigenschappen, voorkeuren in films, vriendschappen, boeken; ze zullen stuk voor stuk veranderen. Over tien jaar is een nieuwe band favoriet, ga je liever ergens anders naartoe met vakantie. Gilbert: “Alleen als we terugkijken erkennen we de kracht van tijd, niet als we vooruitkijken.”

    2. Meetup is in 2002 als online platform opgericht en heeft meer dan 35 miljoen gebruikers wereldwijd. De evenementen worden georganiseerd op initiatief van deelnemers die kennis uit willen wisselen over een bepaald onderwerp of samen iets willen ondernemen met mensen uit hun eigen directe omgeving.
    3. The School of Life is een initiatief van de Brits-Zwitserse filosoof Alain de Botton en heeft vestigingen op diverse continenten. De Nederlandse vestiging zit in Amsterdam. Naast de workshops en evenementen die de organisatie aanbiedt, geeft zij ook boeken uit over allerlei levensthema’s als werk, liefde, levensbeschouwing. Zie www.theschooloflife.com.
    4. Emilie Wapnick, TED-talk ‘Why some of us don’t have one true calling’

    Inspiratiebronnen:

    • Over een doel hebben waar je voor leeft: Peter Heerschop, Ministerie van Enthousiasme
    • Over de onzin van snelle oplossingen voor levensproblemen door bullshitcoaches.
    • De Graduation Speech aan de University of Western Australia waarin comedian, muzikant en acteur Tim Minchin welbespraakt, met plezier en met veel aansprekende voorbeelden zijn negen belangrijkste levenslessen deelt:
    • Barbara Ehrenreich, over de rol van structuren en de samenleving: het ligt niet aan onszelf, al die ellende… en een scherpe aanvulling van columniste Asha ten Broeke
    • Interview met een van de geportretteerden uit de VPRO-serie ‘Stuk’: Paul White, vader van twee pubers, raakt door een val van de trap verlamd en aanvaardt zijn lot.
    • Liedje voor onderweg op zee op Youtube: Throw it away, Abbey Lincoln:
      I think about the life I live
      A figure made of clay
      And think about the things I lost
      The things I gave away

      And when I’m in a certain mood
      I search the house and look
      One night I found these magic words
      In a magic book

      Throw it away
      Throw it away
      Give your love, live your life
      Each and every day